Gaat D66 écht de koerswijziging inzake asiel waarmaken?
Verkiezingen als referendum over asiel
De verkiezingen van 29 oktober? Die kun je gerust zien als een nieuw referendum over asiel. Waarom? Omdat asiel, samen met woningnood (nauw verbonden aan asiel), opnieuw dé topprioriteit is onder kiezers.
Uit peilingen blijkt al langer: een ruime meerderheid wil minder asielzoekers. Dat zagen we al in 2023. Toen was er bijna een tweederde meerderheid – 95 zetels – voor partijen die deze wens serieus namen.
Nu, na de verkiezingen van 2025, is die meerderheid kleiner: 71 zetels. Hoe komt dat? Vooral door het verdwijnen van NSC uit de Kamer. Veel van die kiezers zijn teruggekeerd naar het CDA, dat groeide van 5 naar 18 zetels. En dat CDA-programma? Duidelijk: minder asielinstroom.
Kortom: ook nu is er een Kamermeerderheid voor beperking van asiel. Dat is cruciaal voor de coalitievorming.
D66 in de hoofdrol: wat is hun asielstandpunt?
De onderhandelingen zijn in volle gang. D66, met nipt de meeste stemmen, speelt de hoofdrol. Maar hoe staat het met hun asielkoers?
Een stap richting ‘offshoring’
Rob Jetten liet in juni iets opvallends weten:
Vluchtelingen moeten in de toekomst buiten de EU asiel aanvragen. Wie zich op eigen houtje meldt in Nederland, wordt niet meer toegelaten.
Dat is een flinke draai. Het idee? Asielaanvragen behandelen in de regio van herkomst. Pas na goedkeuring kan hervestiging plaatsvinden – eventueel naar Nederland.
Dit concept, ‘offshoring’, wordt al langer bepleit door experts zoals Ruud Koopmans en Jan van de Beek. Veel partijen hebben het inmiddels in hun programma staan. Maar tot nu toe? Niet in de progressieve hoek.
Wat zegt het verkiezingsprogramma van D66?
Rob Jetten deed zijn uitspraken vóór publicatie van het programma. Hoe klinkt dat programma?
“D66 staat voor het recht op internationale bescherming. Het systeem is verouderd. Mensen nemen levensgevaarlijke routes. Landen hebben geen controle. D66 wil het Vluchtelingenverdrag moderniseren. Vluchtelingen moeten buiten Europa hun asielverzoek indienen. Wanneer hun aanvraag kansrijk is, moeten ze veilig naar Europa kunnen komen.”
Klinkt goed? Ja en nee. Het is winst dat het verdrag niet langer heilig is. Maar… het blijft een openeinde-regeling. Geen sprake van hervestiging in de regio. En dus blijft de instroom groot.
Beperking van asielmigratie? Nog niet vanzelfsprekend
Zal deze aanpak de problemen verminderen?
- Ja, minder overlastgevers en criminelen door schifting buiten de EU.
- Nee, de instroom van statushouders blijft hoog. En daarmee ook woningnood, druk op zorg en onderwijs, uitkeringsafhankelijkheid, criminaliteit en sociale spanningen.
D66 steunde eerder ook niet de twee asielwetten van het kabinet-Schoof, die wél instroombeperking mogelijk maken. Een slecht voorteken.
Nieuwe woordvoerder: Jan Paternotte
Nog een signaal: Jan Paternotte is benoemd tot woordvoerder Asiel en Migratie. Een politieke straatvechter. Niet direct een garantie voor constructieve gesprekken over een centrumrechts kabinet.
Onder professoren: het progressieve narratief
Het denken binnen D66 lijkt nog steeds beïnvloed door het progressieve discours: multicultureel is goed, kritiek is extreemrechts. en voorbeeld? Jort Kelder sprak met drie hoogleraren, waaronder Hans Boutellier. Zijn boodschap:
“Eén op de drie Nederlanders stemt extreemrechts. We leven gewoon in een multiculturele samenleving. Get real!”
Problemen van kiezers? Gebagatelliseerd. Hoop op het EU-Asielpact? Groot. Maar dat pact is tandeloos.
EU-aanpak: veel beloften, weinig effect
Het Asiel- en Migratiepact van de EU? Het is vooral een spreidingswet. Geen echte instroombeperking. Afgewezen asielzoekers kunnen niet worden vastgehouden. Herkomstlanden worden niet gedwongen tot terugname.
Kortom: wie asiel serieus wil aanpakken, moet nationaal beleid voeren. Samenwerken met gelijkgezinde landen is realistischer dan wachten op Brussel.
En dan die tunnel…
Alsof het nog niet genoeg is: plannen voor een treintunnel tussen Marokko en Spanje komen dichterbij. Voor het WK 2030 moet hij klaar zijn. Tanger als nieuw Calais? Het risico is groot.
Conclusie: gaat D66 écht doorpakken?
Rob Jetten heeft kleur bekend. Maar de praktijk? Nog vol onzekerheden.
- Offshoring klinkt goed, maar blijft halfslachtig.
- Instroombeperking? Niet vanzelfsprekend.
- EU-oplossingen? Illusie.
De vraag blijft: durft D66 echt te breken met het oude denken?